Jaarlijkse openbare bijeenkomst van de Coalitie voor de Mensenrechten
Nederlands als veelkleurig mozaïek: over aan- en afgehaakte bevolkingsgroepen
(Officieel verslag wordt later toegevoegd: klik hier)
Inleiding: Josse Voogd, publicist op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving; co-auteur van de ‘Atlas van afgehaakt Nederland’
Opening: Ruud van Bennekom, burgemeester gemeente Bunnik
16 september 2024, 19.30 – 21.30 uur Gemeentehuis Bunnik Singelpark 1, Odijk
Waarom haken mensen af van de (gevestigde) politiek en overheid? Welke groepen haken af? En waar zijn deze mensen te vinden? Wat is de rol van gezondheid en van bestaanszekerheid hierbij? Wat zou kunnen helpen om onbehagen en polarisatie in de samenleving te verminderen?
Josse de Voogd is zelfstandig onderzoeker en publicist op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving. Hij schetst een beeldend portret van politieke, maatschappelijke en ruimtelijke scheidslijnen in het Nederland van vandaag de dag. De verschillen die we in het stemgedrag zien, gaan soms terug tot de 80-jarige oorlog, zoals de tegenstelling tussen protestant en katholiek. Andere ontwikkelingen zijn meer recent, zoals het verhuizen van mensen, inclusief hun stem bij verkiezingen, bijvoorbeeld uit de stad Utrecht naar de regio of omgekeerd. Naast een portret van het land is het stemgedrag ook een barometer. Kiezers van sommige partijen zijn, samen met een deel van de niet-stemmers, beduidend minder optimistisch over hun leven en over de samenleving dan die van andere partijen.
De bijeenkomst werd bijgewoond door ongeveer 70 mensen.
Rob de Coole, een van de initiatiefnemers van de Coalitiebijeenkomsten, gaf een kort overzicht van de geschiedenis van deze bijeenkomsten. Hij noemde speciaal Arda Mensink, ook betrokken vanaf het begin en afgelopen jaar overleden, als een van de belangrijke inspiratiebronnen met betrekking tot mensenrechten.
Burgemeester Ruud van Bennekom opende de bijeenkomst namens de gemeente Bunnik als gastheer met de mededeling “Wij zijn al aangehaakt”. Bunnik staat, samen met de gemeenten Rozendaal (bij Arnhem) en Staphorst in de top 3 van gemeenten met een hoge opkomst bij politieke verkiezingen. Hij verwees naar artikel 1 van de Grondwet (aan de buitenkant van de raadszaal op een groot bord te vinden) dat begint met “Allen die zich in Nederland bevinden…” Vanavond zullen we te horen krijgen dat er ook verschillen zijn.
Vervolgens was het woord aan Josse de Voogd. In een wervelend betoog met heel veel concrete voorbeelden vertelde hij over de verkiezingsgeografie van Nederland. Het beeld is heel divers. Aan de hand van portret- en microgeografie, barometers, cijfers en kaarten werd duidelijk dat er grote verschillen zijn tussen positieve / optimistische en negatieve / pessimistische kiezers en dat veel samenhangt met de omgeving waar je woont, de financiële situatie (rijk – arm), je gezondheid, de kringen waarin je je beweegt. Veel mensen voelen zich door de politiek en door de overheid in de steek gelaten en dat vertaalt zich in ander stemgedrag. Waar vroeger dominantie (rechts conservatief beleid) vooral voortkwam uit posities in hogere kringen door aanzien, bezit en hogere leeftijd, is de afgelopen jaren een verschuiving geweest naar dominantie (rechts progressief beleid) door hoger opgeleide jongere mensen. De Voogd ziet zelfs een “Green Belt” (vergelijk “Bible Belt”) van noordwest (Alkmaar) naar zuidoost (Nijmegen) lopen van progressieve hoger opgeleide stemmers.
Aan de hand van verschillende kaarten kun je zien dat Nederland heel gelaagd is m.b.t. religie, sociaal-economische positie, opleiding en ook vertrouwen in en begrip voor de overheid van Nederland. Er zijn gevestigden en buistenstaanders. Mensen die de weg weten te vinden in de bureaucratie en mensen die daarbij hulp nodig hebben of niet eens gaan zoeken. De Gezondheidskaart is de beste weerspiegeling van sociale structuur, opkomst bij verkiezingen, onbehagen en tevredenheid.
Josse de Voogd concludeert dat we een te ingewikkeld politiek systeem hebben, waardoor mensen met name uit de lagere en middengroepen buiten de samenleving dreigen te vallen. We moeten buitenstaanders meer betrekken en invoering van een basisinkomen kan ook helpen.
Na de pauze werd nog levendig gediscussieerd.
Josse de Voogd is samen met René Cuperus co-auteur van de Atlas van Afgehaakt Nederland; over buitenstaanders en gevestigden (NB: gratis te downloaden als PDF). Eerder schreef hij het boek Bakfietsen en Rolluiken over zichtbare verschillen tussen woongebieden met een verschillende politieke kleur. Over zulke verschillen ging ook de tv-serie Aangehaakt, waarin de Voogd door Nederlandse én buitenlandse gemeenten wandelt. Daarnaast was hij lid van de adviescommissie Versterken Weerbaarheid Democratische Rechtsorde onder leiding van Ahmed Marcouch, die de staat van de Nederlandse democratie onder de loep nam.